Kilis’te Gezilecek 23 Etkileyici Yer
Binlerce yıldır pek çok medeniyete ev sahipliği yapan Kilis, gezilecek tarihi ve doğal noktalarıyla sizleri bekliyor.
Suriye ve Gaziantep’in arasında yer alan Kilis, Hititlilerden Osmanlı’ya birbirinden oldukça farklı yapıdaki medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir şehir. Haliyle şehirde geçmişten geriye kalan pek çok tarihi nokta yer nokta yer alıyor. Tarihi kalesinden, doğal parkına meraklıları için Kilis’in etkileyici gezi noktaları izlerle;
Tarihi Yerler
1. Ravanda Kalesi
Kilis gezinizde görmeniz gereken yerleri listelediğimiz yazımıza, Kilis’in önemli tarihi değerlerinden biri olan Ravanda Kalesi ile başlıyoruz. Kilis’in Polateli ilçesinde yer alan kale merkezin 24 km kuzeybatısında yer alıyor. Belenözü Köyü’nün sınırları içerisinde bulunan antik kale, dağın oldukça dik bir yerine inşa edilmiş. Kale’yle ilgili kazı çalışmaları devam ediyor ancak, yapım tarihi ve kim tarafından inşa edildiği net olarak öğrenilebilmiş değil. Şekil ve mimari yapı itibariyle Hititler’den kalma olduğu düşünülen kale, binlerce yıldır pek çok medeniyetin hakimiyetine geçtiği için, zamanla eklemelere ve değişimlere uğramış.
Günümüzde kalenin sadece iç kısmı az da olsa ayakta kalabilmiş. Kalenin dış surlarının kalıntılarına ise, kalenin çevresinde yer yer karşılaşılabiliyor. Kalenin yanında iki tane de su sarnıcı bulunuyor. Henüz tam olarak kanıtlanmamış ancak, sarnıçlardan birisinin, Afrin Çayı’na gidilebilen gizli bir yol olduğu söyleniyor. 2008 yılında turizm ziyaretlerini canlandırmak amacıyla, çevre düzenlemesi yapılan kale çevresine, çıkış basamakları, bilgi tabelaları ve banklar ilave edilmiş.
2. Oylum Höyük
Kilis’in Oylum Köyü’nde yer alana Oylum Höyük, 1989 yılından beri arkeolojik kazı çalışmalarının devam ettiği önemli bir bölge. Neredeyse yarım kilometre genişliğe sahip olan höyükler 22 metre ve 37 metre yüksekliğinde. Tarihi araştırmaların devam ettiği höyüğün 5500 yıllık tarihe dayandığı biliniyor.
Oldukça önemli bir coğrafi noktada yer aldığı için, binlerce yıldır bir çok medeniyete ev sahipliği yapan höyük, sadece mezopotamya için değil, Önsasya tarihininde yansıması olarak kabul ediliyor. Kilis-Gaziantep karayolunun üzerinde yer aldığı için kolayca ulaşabileceğiniz höyüğü, güneşin tepede olmadığı bir saat diliminde ziyaret ederseniz, daha rahat görebilirsiniz.
3. Salih Efendi Sokak
Kilis’e geldiğinizde mutlaka dikkatinizi çekeceğine emin olduğumuz Salih Efendi Konak’ı, Kilis gezilecek yerler listemize almamak olmazdı. Bir şehrin tarihi ruhunu ve kültürel dokusunu en iyi hissedebileceğimiz noktalardan biri, şüphesiz ki, yaşanmışlıklarla dolu tarihi sokakları oluyor. Kilis’in merkezinde yer alan Salih Efendi Sokak, tarihi iki katlı taş evleri, evlerin çıkmalarıyla ve ahşap pencereleriyle dikkat çekiyor. Eski anıların izlerini taşıyan tarihi konaklar da genellikle Salih Efendi Sokağı’nda yer alıyor. Güzel bir yürüyüşe çıkabileceğiniz taş kaldırımlı sokakta, harika fotoğraflar çekeceğinize eminiz.
4. Ruhizade Konağı
Kilis’in merkezinde yer alan tarihi sokaklarının içindeki önemli bir konak olan Ruhizade Konağı, yapım tarihi ve kim tarafından yaptırıldığı net olarak bilinmese de, şehrin önemli yapılarından birisi. 2015 yılında Kilis Belediyesi tarafından restore edilen konak, 2016 yılında yine Kilis Belediyesi tarafından ücretsiz halk eğitim merkezine dönüştürülmüş. Kilislilerin ücretsiz olarak el sanatları, bilgisayar, kuaförlük ve yabancı dil gibi eğitimler aldıkları merkez, konağı oldukça hareketlendirmiş.
5. Tarihi Kilis Evi
Kilis’in merkezinde yer alan tarihi bir diğer tarihi konak ise, Şıhlar Mahallesi’nin Eşref Kastelli Caddesi’nde yer alıyor. Kilis’te yer alan klasik geniş avlulu evlerden olan konağın inşasında taş, kerpiç ve Kilis bölgesinde çıkan özel bir taş olan left taşı kullanılmış. Avlu içerisine bakan odaları ve geniş pencerelerine sahip olan konağın yapım tarihi ve kim tarafından yapıldığı tam olarak bilinmiyor. Kilis’teki pek çok konak gibi restorasyon sürecine alınan konak, Ruhizade Konağı gibi, kültürel etkinlikler için kullanıma uygun hale getiriliyor.
6. Neşet Efendi Konağı
Listemizin altıncı maddesinde bahsedeceğimiz Neşet Efendi Konağı, aslında kısa süre öncesine kadar Kilis Müzesi olarak kullanılıyordu. Kilis’in tek müzesi olma özelliğini taşıyan konak, yakın zamanda Tügva Vakfı’na verildiği için müze kapatılmış. Oldukça merkezi bir konumda olan konak, Neşet Topaloğlu’nun isteği üzerine 1925 yılında dönemin önde gelen mimarı Halepli Mimar Hacı Ahmet Usta tarafından inşa edilmiş.
İki ana kat ve bodrumdan oluşan tarihi konak, genel itibariyle Gaziantep mermeri ile döşenmiş. Geçici olarak ziyarete kapalı olan konağın, vakıf tarafından nasıl kullanılacağı net olarak bilinmediği için ziyaret edip edemeyeceğiniz konusunda net bir bilgi yok.
7. İbşir Paşa Kasteli
Kilis’in Şehit Sakıp Mahallesi’nin, İpşir Paşa Caddesi’nde yer alan tarihi kastel, üzerinde yer alan kitabeye göre Sadrazam Mustafa Paşa’nın isteğiyle, 1654 yılında inşa edilmiş. Klasik Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyan kastel, dikdörtgen planla yapılmış. İki taraflı kemere sahip olan yapının içerisinde bir de çeşme yer alıyor.
8. Tarihi Hükümet Konağı
Kilis’in simge yapılarından olan Tarihi Hükumet Konağı, 1924 yılında inşa edilmiş. Dönemin ünlü mimarlarından Halepli Hacı Ahmet Bey’e, dönemin kaymakamı Talat Bey’in inşa ettirdiği konak, 1995 yılından 2013 yılına kadar Adliye olarak da hizmet vermiş. Daha sonradan restore sürecine giren tarihi konak, son olarak 2015 yılında eski haline uygun şekilde valilik binası olarak hizmete açılmış. Tarihi konağın içini ziyaret etme imkanınız bulunmasa da, dışarıdan incelemek ve hatıra için birkaç fotoğraf çektirmek güzel olabilir.
9. Mevlevihane
Kilis tarih açıdan oldukça önemli bir coğrafi konuma ve mevlevi tarihinde önemli bir yere sahip olduğu için, şehirde yer alan Mevlevihane de şehir için oldukça önemli. Kilis’in Tekye Mahallesi’nde yer alan tarihi mevlevihane, üzerinde yer alan kitabeye göre 1525 yılında inşa edilmiş. Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan tarihi yapı, kare mimariyle inşa edilmiş. Kilis gezinizde ziyaret edebileceğiniz bina, günümüzde mescid olarak hizmet veriyor.
10. Tarihi Sabunhane Binası
Kilis’in Hakverdi Mahallesi’nde yer alan Tarihi Sabunhane Binası, yarım tarihi net olarak bilinmese de, 1800’lü yılların sonunda yapıldığı tahmin ediliyor. Kilis’in ilgi çekici mimarisini en iyi yansıtan yapılardan biri olan bina, sabunhane ve zeytinyağı fabrikası olarak 1960 yılında dek kullanılmış. O dönemde Kilis’in en büyük fabrikası olduğu için oldukça meşhur olan yapı, Kalaycılar Masmanası adıyla da biliniyor. 2017 yılında müze yapılması için restorasyon sürecine alınan yapı, 2019 yılının sonunda Kilis Müzesi olarak hizmet vermeye başlayacak.
Cami ve Türbeler
11. Ulu Cami
Kilis’in meşhur tarihi camisi Ulu Cami, Cami-i Kebir adıyla da anılıyor. Kilis gezinizde ziyaret etmeniz gereken yerlerin başında gelen tarihi cami, aynı zamanda şehrin en eski ve en büyük camisi. Hacı Gümüş Mahallesi’nde yer alan tarihi yapı, şehrin eski sokaklarının arasında harika bir atmosferde yer alıyor. Şehrin tarihi dokusunu ve gizemini en yoğun şekilde hissedebileceğiniz yer olan Ulu Cami’nin, yapım tarihi ve kim tarafından yaptırıldığı net olarak bilinmese de, 11.Yüzyıl eseri olduğu düşünülüyor.
1388 yılında Hacı Halil’in isteğiyle yeniden inşa edilen cami, 1912 ve 1924 olmak üzere iki kez daha onarım görmüş. Düzgün kesme taştan inşa edilen cami, günümüzde hala aktif olarak ibadete açık. Şehirde kime sorsanız yerini gösterecek olan camide, harika bir duygu hissedeceğinize eminiz.
12. Tekke Cami
Tekye Cami adıyla da bilinen tarihi cami, Kilis’in merkezinde yer alan Tekke Mahallesi’nde bulunuyor. Üzerinde yer alan kitabesine göre Canbolat Paşa’nın isteğiyle 1552 yılında inşa ettirilen cami, Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyor. Mimarının kim olduğu net olarak bilinmeyen tarihi yapı, aynı zamanda Kilis’in en büyük kubbesine de sahip. İçerisinde bir de Canbolat soyundan Hacı Bekir Bey’in türbesi yer alan tarihi camiyi, hala ibadete açık olduğu için, ister gözlemlemek ister ibadet etmek için ziyaret edebilirsiniz.
13. Şeyh Ahmet Mahmut Cami
Tarih yerler yazımıza, şehrin bilinen tarihi camilerinden, bir diğer adıyla Şeyh Hilal Cami’si ile devam ediyoruz. 1631 yılında Şeyh Hilal’in isteği üzerine inşa ettirilen cami, Kilis’in Çaylak Mahallesi’nde yer alıyor. Şehir içinden kalkan minibüslerle kolayca ulaşabileceğiniz camiye, dilerseniz güzel bir yürüyüşle de ulaşabilirsiniz. Cami 1937 yılında Şeyh Ahmet’e satıldığı için, kimileri tarafından Şeyh Ahmet Cami’si olarak da biliniyor.
14. Şeyh Mansur Türbesi
Kilis şehir merkezine yalnızca 3 km mesafede yer alan Şeyh Mansur Türbesi, herhangi bir kitabeye sahip olmadığı için hangi tarihte yapıldığı net olarak bilinmiyor. Türbeyle ilgili tek tarihi kaynak ise Evliya Çelebi’nin Seyehatnamesi. Evliya Çelebi’ye göre bugün türbenin bulunduğu yerde, Hz. Muhammed’in Çeşnigirbaşısı Şeyh Muhammed Simati’nin yattığı yazıyor.
15. Talha Zübeyr Türbesi
Kilis’in merkezindeki Abdi Oymağı Mahallesi’nin, Ağalar Ağası Sokağı’nda yer alan tarihi türbe, Müslümanlar için oldukça önemli bir mezar. İslamiyeti kabul eden ilk 10 kişiden ikisi olan Talha ve Zübeyr’in yattığı türbe, Kilislilerin oldukça değer verdiği bir yer. Aslen Kureyşli olan iki kardeş, ne yazık ki mimari açıdan fazla değeri olmayan bir yapı içerisinde yatıyor. Yakın zamanda yenilenen türbeyi, ziyaret edebilirsiniz.
16. Şeyh Muhammed Bedevi Türbesi
Listemizin önemli bir diğer türbesi ise, şehir merkezinin batısındaki Kalleş Tepesi’nde yer alıyor. XIV.Yüzyıl’da inşa edildiği bilinen türbede, Evliya Çelebi’nin Seyehatnamesi’nden alınan bilgiye göre, dönemin ünlü sahabelerinden olan Şeyh Muhammed Arabi ve Rıttal yatıyor. 639 yılında İslam Ordusu’nun savaşına katılan Rıttal’ın burada şehit olduğu rivayet ediliyor. Günümüzde ise türbe, aynı zamanda cami olarak kullanılıyor.
17. Altın Dede Türbesi
Kilis’in belki de en gizemli türbelerinden biri olan Altın Dede Türbesi, etrafında veya içinde herhangi bir kitabesi bulunamadığı için, kim olduğu ve ne zaman yaptırıldığı konusunda bir bilgi yok. Kilis’te yıllardan beri dilden dile süregelen rivayete göre ise, türbenin içinde Altın Dede olarak anılan, Yusuf-i Hemedani adlı bir zatın yattığı söyleniyor.
Hamamlar
18. Eski Hamam
Üzerinde yer alan kitabesine göre Emir Kasım Oğlu Emir Canbolat tarafından 1562 yılında inşa ettirilen hamam, Büyük Hakan Sultan Süleyman’ın hükümdar olduğu günlerde yapılmış. Günümüzde restorasyon sürecinden geçen eski hamam, çok ilginç bir işletme olarak hizmet veriyor.
Dizaynı çok fazla değişmeden, restoran olarak hizmet veren yapı Kilislilerin en sevdiği restoranlardan. Kilis’in yöresel yemeklerini tatmak için en uygun mekanlardan biri olan Eski Hamam’da, güzel bir gün geçirebilirsiniz.
19. Hoca Hamamı
Kanuni Sultan Süleyman’ın Osmanlı Padişahı olduğu dönemde, Canbolat Bey tarafından yaptırılan hamam, 1545 yılında inşa edişmiş. Sıcaklık, soğukluk ve soyunmalık olarak klasik Osmanlı hamamının üç ayrı bölümünden oluşan yapı, kare planlı olarak tasarlanmış. Son olarak 2010 yılında Vakıflar Müdürlüğü tarafından restore edilen hamam, 2011 yılından beri hizmete devam ediyor. Aşıt Mahallesi’nde yer alan hamamı, Kilis gezinizde mutlaka ziyaret etmelisiniz.
20. Paşa Hamamı
Listemizde yer alan son tarihi hamam ise, Tekke Mahallesi’nde yer alan Paşa Hamamı. Üzerinde yer alan kitabesine göre, Emir Canbolat tarafından 1560 yılında yaptırılan hamam, günümüzde hala hamam olarak hizmet veriyor. Klasik Osmanlı hamam mimarisinde olduğu gibi, Paşa Hamamı’nda da sıcaklık, soğukluk ve soyunmalık olarak üç ayrı bölüm yer alıyor. 2017 yılında restorasyona giren hamam, günümüzde hizmete açık.
Doğal Parklar
21. Söğütlüdere
Kilis’in Beşikkaya Mahallesi’nde yer alan Söğütlüdere Parkı, Kilislilerin en sık ziyaret ettiği parklardan biri. İçerisinde gölet ve piknik alanlarının yer aldığı parkta, yaz kış hizmet veren bir de restoran işletmesi yer alıyor. Söğütlüdere Çay Bahçesi olarak da anılan park, yakın zamanda yaşanan sel felaketi nedeniyle bir süreliğine hizmet verememiş ancak, yapılan iyileştirme çalışmaları sonrasında yeniden hizmete açılmış. Kilis gezinizde, yeşilliklerin içinde rahat bir gün geçirmek isterseniz, Söğütlüdere’yi ziyaret edebilirsiniz.
22. Hisar Çamlığı Tabiat Parkı
Kilis’in Hisar Köyü sınırları içinde yer alan tabiat parkı, oldukça yeni düzenlenmiş ve hizmete açılmış bir park. Çevre düzenlemesi yapılarak, güzel bir mesire alanı haline gelen park, 2016 yılında hizmete açılmış. Şehir merkezine 40 km mesafede yer alan alan, genellikle haftasonları Kilislilerin piknik yapmak ve kafa dinlemek için geldikleri bir yer. 160 dönümlük alana kurulan milli parkın içerisinde, mangal yerlerinden, piknik masalarına ve tuvalete kadar ihtiyacınızı karşılayabileceğiniz her şey bulunuyor.
23. Akpınar
Listemizi, Akpınar parkı ile sonlandırıyoruz. Kilis’in merkezinde yer alan Akpınar, Kilislilerin yıllardır severek gittiği bir mesire alanı, 2018 yılında yeniden düzenlemeler yapılan park, daha modern ve temiz bir görünüme kavuşturulmuş. Ailece gidilebilecek yerlerden biri olan parkta, dilediğiniz gibi vakit geçirebilirsiniz. Ortasında bir de gölet yer alan Akpınar’da bir şeyler yiyip içebileceğiniz kafeterya da bulunuyor.
